Με ψήφους 163 υπέρ έναντι 121 κατά, εγκρίθηκε επί της αρχής του, των άρθρων του και στο σύνολό του, το νομοσχέδιο «Εκλογή Βουλευτών», που παραβιάζοντας τη λαϊκή βούληση, επαναφέρει το «μπόνους» πολλών δεκάδων εδρών για το πρώτο κόμμα.
Ο νέος εκλογικός νόμος δεν εξασφάλισε τις 200 ψήφους που απαιτεί το Σύνταγμα προκειμένου να ισχύσει στις επόμενες εκλογές, οπότε αυτές θα διεξαχθούν με το σύστημα της απλής αναλογικής. Το νέο εκλογικό σύστημα θα ισχύσει στις μεθεπόμενες εκλογές.
Το ακροδεξιό κόμμα Ελληνική Λύση είναι το μόνο κόμμα της αντιπολίτευσης που υπερψήφισε το νέο εκλογικό νόμο.
Στην ψηφοφορία πήραν μέρος 284 βουλευτές. Από τους 16 βουλευτές που απουσίαζαν, οι 9 βουλευτές απέστειλαν επιστολή πρόθεσης ψήφου, η οποία ωστόσο δεν προσμετράται στο αποτέλεσμα.
Σημειώνεται, ότι ΣΥΡΙΖΑ και ΚΙΝΑΛ κατέθεσαν κατά την έναρξη ένσταση αντισυνταγματικότητας, με αίτημα να συζητηθεί πριν από την έναρξη της συζήτησης για το νομοσχέδιο για τον εκλογικό νόμο. Όπως εξήγησε ο Δημ. Τζανακόπουλος, στην περίπτωση που υπάρχει ένας συνασπισμός κομμάτων που λαμβάνει στις εκλογές ένα ποσοστό της τάξης του 60%, αν το δεύτερο κόμμα λάβει 31%, π.χ. η ΝΔ, τούτο θα σημαίνει ότι το μπόνους θα πάει στο κόμμα με το 31% και όχι σε αυτό με 60% .
Αλ. Τσίπρας: Η κυβέρνηση υπονομεύει την αρχή της ισοτιμίας της ψήφου
Οι μονοκομματικές κυβερνήσεις είναι αυτές που μας οδήγησαν στην κρίση, τόνισε ο Αλέξης Τσίπρας, στην ομιλία του στη Βουλή την Πέμπτη για τον εκλογικό νόμο. Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ επεσήμανε πως ο εκλογικός νόμος που φέρνει η κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει ως αποτέλεσμα την ανισοτιμία της ψήφου των πολιτών, παρόλο που, λίγες βδομάδες νωρίτερα, η κυβέρνηση ισχυριζόταν ότι ενδιαφέρεται για την ισοτιμία της ψήφου με αφορμή την ψήφο των απόδημων. Στο πλαίσιο αυτό, στηλίτευσε την απουσία του πρωθυπουργού από τη συζήτηση στην Ολομέλεια, σημειώνοντας πως δεν είναι δυνατόν να απουσιάζει από ένα τόσο σημαντικό νομοσχέδιο. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, ό,τι κι αν γίνει, οι επόμενες εκλογές, για τις οποίες ο επικεφαλής του ΣΥΡΙΖΑ εκτίμησε ότι η ΝΔ σχεδιάζει να τις κάνει πρόωρα, θα γίνουν με το σύστημα της απλής αναλογικής και το αποτέλεσμα που θα προκύψει θα ανατρέψει τους σχεδιασμούς της ΝΔ.
Νοθεύοντας τη λαϊκή βούληση
Η κυβέρνηση της ΝΔ με τον νέο εκλογικό νόμο, επαναφέρει, με «μπαλώματα», το μπόνους των πολλών δεκάδων εδρών για το πρώτο κόμμα. Ετσι, με τον νέο νόµο καταργείται η απλή αναλογική, και το κόµµα που έρχεται πρώτο στις εκλογές, εφόσον συγκεντρώνει ποσοστό 25%, θα λαµβάνει ως «µπόνους» 20 έδρες. Από το 25% και επάνω θα παίρνει µία επιπλέον έδρα για κάθε 0,5% επιπλέον, µε µέγιστο µπόνους τις 50 έδρες. Με αυτό τον τρόπο, θα απαιτείται ποσοστό 38% για το πρώτο κόµµα ώστε να σχηµατίσει αυτοδύναµη κυβέρνηση.
Με τον υπό συζήτηση νέο εκλογικό νόμο, εφόσον το πρώτο κόμμα, έχει λάβει ποσοστό μεγαλύτερο ή ίσο του 25% των έγκυρων ψηφοδελτίων, τότε λαμβάνει μπόνους 20 έδρες, ενώ οι υπόλοιπες 280 έδρες κατανέμονται αναλογικά μεταξύ των δικαιούμενων εδρών κομμάτων. Από το 25% και μετά, για κάθε 0,5% το πρώτο κόμμα θα παίρνει επιπλέον μπόνους μία έδρα, ενώ το μάξιμουμ των 50 εδρών θα το λαμβάνει εάν το ποσοστό του είναι στο 40%. Τα ανωτέρω ισχύουν και σε περίπτωση συνασπισμού κομμάτων, εφόσον ο μέσος όρος της δύναμης των κομμάτων που τον απαρτίζουν είναι μεγαλύτερος από την δύναμη του αυτοτελούς κόμματος, που συγκέντρωσε τον μεγαλύτερο αριθμό εγκύρων ψηφοδελτίων.
Φυσικά, δεν περνάει απαρατήρητο ότι η κυβέρνηση Μητσοτάκη θα στηριχτεί στην Ελληνική Λύση για να περάσει τον νέο εκλογικό νόμο, όπως έκανε ήδη και στην επιτροπή της Βουλής. Η συμμαχία με τους γραφικούς ακροδεξιούς του Βελόπουλου δεν είναι βεβαίως αθώα…
Ο ΣΥΡΙΖΑ τονίζει σε όλους τους τόνους ότι απορρίπτει την αλλαγή του εκλογικού νόμου. «Το ενδιαφέρον για μας είναι να δούμε την στάση των υπόλοιπων δυνάμεων του ευρύτερου προοδευτικού χώρου και κυρίως του ΚΙΝΑΛ», τονίζει σχετικά ο Π. Σκουρλέτης, επισημαίνοντας: «Θα περίμενε κανείς να έχει μια σαφή τοποθέτηση απέναντι στα ζητήματα του εκλογικού συστήματος και ουσιαστικά να μην υποθηκεύσει το ίδιο του το μέλλον». Και ο γραμματέας του ΣΥΡΙΖΑ εξηγεί: «Διότι ακόμη και με τους συσχετισμούς που προέκυψαν από τις τελευταίες εκλογές της 7ης Ιουλίου, με βάση το εκλογικό σύστημα της απλής αναλογικής δυνητικά θα μπορούσαμε να είχαμε μια άλλη κυβερνητική πλειοψηφία, διαφορετικής πολιτικής κατεύθυνσης, από αυτήν που έχουμε σήμερα, την μονοκομματική πλειοψηφία της Νέας Δημοκρατίας. Είναι μεγάλη η ευθύνη των άλλων δυνάμεων να τοποθετηθούν με ευθύτητα και βεβαίως να αναζητήσουμε τους όρους και τις προϋποθέσεις, στις επόμενες εκλογές που το πιο πιθανό είναι να γίνουν με απλή αναλογική να δοθεί η δυνατότητα να υπάρξει μια άλλη προοδευτική πλειοψηφία».
Δεν λαμβάνει 200 ψήφους για άμεση εφαρμογή
Το σύστημα της απλής αναλογικής που είχε ψηφιστεί από την προηγούμενη Βουλή, θα εφαρμοστεί στις επόμενες εκλογές (άρθρο 54 παρ.1Σ). Η άμεση εφαρμογή νέου εκλογικού συστήματος απαιτεί πελιοψηφία 200 τουλάχιστον βουλευτών, κατά την ψήφιση του νομοσχεδίου στη Βουλή, δηλαδή, πλειοψηφία που δεν θα συγκεντρώσει ο νόμος της κυβέρνησης Μητσοτάκη, με δεδομένες τις θέσεις που έχουν διατυπώσει τα κόμματα στη διαδικασία συζήτησης στην αρμόδια κοινοβουλευτική επιτροπή.
Οι κυβερνητικοί ισχυρισμοί περί «πρόσληψης δυσλειτουργιών»
Η αντικατάσταση της απλής αναλογικής, από ένα σύστημα ενισχυμένης αναλογικής, ήταν κεντρική προεκλογική δέσμευση της Νέας Δημοκρατίας, με το σκεπτικό ότι η απλή αναλογική είναι σύστημα που έχει συνδεθεί ιστορικά είτε με την ακυβερνησία είτε με παραλυτικές ισορροπίες για να μην καταρρεύσουν κυβερνητικά σχήματα.
Ο νέος εκλογικός νόμος ψηφίζεται, σύμφωνα με την κυβέρνηση, σε «ουδέτερο χρόνο» και συνεπώς αποκλείει τον αιφνιδιασμό του νομοθετικού και εκλογικού σώματος. Στόχο έχει «να προλάβει επώδυνες για τη χώρα δυσλειτουργίες που αναπόφευκτα θα προκύψουν και που έχουν καταγραφεί ήδη στην πολιτική μας ιστορία, από την εφαρμογή αναλογικών εκλογικών συστημάτων», έχει επισημάνει η κυβέρνηση.
«Η κατάθεση του εκλογικού νόμου, σε αυτό το διάστημα και με αυτό περιεχόμενο, είναι μια πράξη πολιτικής αξιοπιστίας και εντιμότητας, απέναντι στο σύνολο της ελληνικής κοινωνίας, απέναντι στους πολιτικούς μας αντιπάλους, σε ό,τι αφορά και τον χρόνο κατάθεσης του νομοσχεδίου και το περιεχόμενο», έχει δηλώσει ο υπουργός Εσωτερικών Τάκης Θεοδωρικάκος και έχει επισημάνει: «Με αυτό το σχέδιο εκλογικού νόμου, ξεκαθαρίζουμε τους όρους του εκλογικού ανταγωνισμού, 3,5 χρόνια πριν από τη λήξη της 4ετίας της παρούσας κυβέρνησης. Είμαστε σε πολύ μεγάλη απόσταση από τις εκλογές, οι οποίες θα πραγματοποιηθούν στο τέλος της 4ετίας, σε 3,5 χρόνια δηλαδή, γιατί κανένας απολύτως λόγος δεν υπάρχει για πρόωρη προσφυγή στις κάλπες. Η κατάθεση του εκλογικού νόμου, από τώρα, καθαρίζει το πολιτικό τοπίο και ξεκαθαρίζουν και οι όροι του εκλογικού ανταγωνισμού».
Από τα κόμματα της αντιπολίτευσης, υπέρ του νέου εκλογικού συστήματος έχει ταχθεί μόνο η Ελληνική Λύση. Καταψηφίζουν ο ΣΥΡΙΖΑ, το Κίνημα Αλλαγής, το ΚΚΕ και το ΜέΡΑ25.
ΣΥΡΙΖΑ: «Παύει, με ευθύνη της κυβέρνησης, η αναζήτηση πολιτικών συγκλίσεων»
«Με το σημερινό σχέδιο εκλογικού νόμου σταματά, με αποκλειστική ευθύνη της κυβέρνησης, η κατεύθυνση της αναζήτησης και της εύρεσης πολιτικών συγκλίσεων, και μάλιστα αυτό σε μια εποχή που οι πολιτικές δυνάμεις οφείλουν να οικοδομήσουν ένα κλίμα συνεργασίας και συνεννόησης», ανέφερε κατά τη συζήτηση του νέου εκλογικού νόμου ο εισηγητής του ΣΥΡΙΖΑ Χρήστος Σπίρτζης.
ΚΙΝΑΛ: «Όχι στις πλαστές αυτοδυναμίες»
«Η Νέα Δημοκρατία συνεχίζει την συντηρητική λογική των πλαστών αυτοδυναμιών και του τεχνητού δικομματισμού. Είναι λογική που συντηρεί την πόλωση και διχάζει τον λαό μας. Γι’ αυτό και καταψηφίζουμε την πρότασή της», έχει δηλώσει η πρόεδρος του Κινήματος Αλλαγής Φώφη Γεννηματά.
ΚΚΕ: «Ανόθευτη και άδολη απλή αναλογική»
«Η απλή και ανόθευτη αναλογική είναι ασυμβίβαστη τόσο με την ύπαρξη οποιασδήποτε μορφής μπόνους όσο και με την ύπαρξη πλαφόν εισόδου στη Βουλή (σήμερα είναι 3%)», έχει επισημάνει το ΚΚΕ που ανέκαθεν στηρίζει την ανόθευτη και άδολη απλή αναλογική.
ΜέΡΑ25: «Το μπόνους παραβιάζει τη λαϊκή εντολή»
«Στο όνομα της “κυβερνησιμότητας”, δηλαδή της αυτοδυναμίας, το νομοσχέδιο της κυβέρνησης επαναφέρει το “δώρο-μπόνους” των έως και 50 εδρών στο πρώτο κόμμα. Είναι προφανές πως κάθε τέτοιο “δώρο-μπόνους” (κλιμακωτό ή σταθερό) παραβιάζει τη λαϊκή εντολή και κυριαρχία», έχει δηλώσει το ΜέΡΑ25.
Το 2004 το πρώτο μπόνους
Το εκλογικό σύστημα της ενίσχυσης του πρώτου κόμματος (μπόνους) θεσπίστηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα με τον ν. 3231/2004 (σ.σ. νόμος Σκανδαλίδη) με την ενίσχυση στο πρώτο κόμμα να ορίζεται στις 40 έδρες, χωρίς πρόβλεψη ελάχιστου εκλογικού ποσοστού (κατώφλι) για την ενεργοποίησή του και χωρίς διάκριση μεταξύ αυτοτελούς κόμματος και συνασπισμού κομμάτων. Με τον ν. 3636/2008 (σ.σ. νόμος Παυλόπουλου)αυξήθηκε η πριμοδότηση του πρώτου κόμματος σε 50 έδρες, και πάλι ανεξαρτήτως εκλογικού ποσοστού, με τη διαφοροποίηση, όμως, ότι για τη χορήγηση επιπλέον εδρών σε συνασπισμό κομμάτων ο νόμος απαιτούσε να είναι μεγαλύτερος από τη δύναμη του αυτοτελούς κόμματος που συγκεντρώνει τον μεγαλύτερο αριθμό εγκύρων ψηφοδελτίων, ο μέσος όρος της δύναμης των κομμάτων που τον απαρτίζουν. Με το ν. 4406/2016 καταργήθηκε η πριμοδότηση του πρώτου κόμματος και θεσπίστηκε αναλογική εκπροσώπηση των πολιτικών κομμάτων, με διατήρηση του ορίου εισόδου στο 3%.
Στην ελληνική εκλογική νομοθεσία, ιδίως από το 1951 και εφεξής, σε όλες τις εκλογικές αναμετρήσεις, με εξαίρεση εκείνες των ετών 1989-1990, εφαρμόστηκαν συστήματα κινούμενα στο πλαίσιο της ενισχυμένης αναλογικής, σε διάφορες παραλλαγές της, προς τον σκοπό της επιδίωξης σχηματισμού σταθερών κυβερνήσεων.
